Scott de Buitléir: Filíocht

Rugadh Scott De Buitléir i 1988 i Londain Shasana ach tógadh é i gCluain Tarbh, Baile Átha Cliath. Cé gurbh é an Béarla a mháthairteanga, bhí spéis aige sa Ghaeilge ó bhí sé deich mbliana d’aois, spéis a mhúscail a mháthair agus a sheanathair ann. Léigh sé a chuid filíochta don chéad uair ag Féile Litríochta IMRAM i 2007 thar cheann Scríbhneoirí Óga na Gaeilge. Is as Gaeilge a scríobhann sé an chuid is mó dá chuid filíochta, ach corruair scríobhann sé i mBéarla nó i bhFraincis. Seo chugaibh dornán dánta ó láimh Scott agus táimid ag súil go mbeidh saothar Scott le feiscint anseo go minic sa todhcai.

Agus Mé i mBaile a'Bhóthair

Eitlíonn boladh na mara tríd an aeir
Agus mé i mBaile a'Bhóthair
A chuireann m'óige i gcuimhne orm
An t-am a bhí ina chóisir

Na báid ar a' bhfarraige, faoi lán seoil;
An Ghriain ag taitneamh go haoibhinn,
Cuireann sé ár gcéad Samhradh i gcuimhne orm
Nuair a bhí lá foirfe againn.

Bhí am ann, nuair a bhí 'chuile rud foirfe
Ach athraíodh é sin go léir;
Níl mo chuid dóchais chomh geal anois
Leis na réalta a bhí ann aréir.

Anois, agus mé ag fill’ abhaile
Agus an Ghriain ag dul ina luí
Braithim mé féin ag éirí fuar;
Cineál uaignis, ar shlí.

Is mac léinn le Gaeilge agus le Breathnais é Scott de Buitléir i gColáiste na hOllscoile , B.Á.C.

AthGhaelú

Ar bhus 130 ón gcathair go Cluain Tarbh
Shuígh bean síos lena páiste óg álainn fionn;
Thosaigh sí ag caint leis, is ag súgradh leis
Le focail boga suimhneacha Gaeilge

D’fhreagraigh sé, mar a dhéanann páistí,
Le focail fánacha ar nós ‘fón,’ ‘capall’ agus ‘bean’
Agus é ag iarraidh teangmháil a dhéanamh
Idir eisean agus an bheirt Sínigh taobh thiar dó

Bhain an máthair iarracht míniú dóibh
Gurb í an Ghaeilge a chéad teanga
Agus nach raibh Béarla foghlamtha aige go fóill,
Agus tar éis é sin a chloisteáil

Tháinig gáire mór ar m’aghaidh
Agus d’fhás dóchas im’ chroí
Mar b’í an máthair sin mo laoch nua
Mar thug sí onóir neamhluachmhar dá buachaill.

Ní raibh seans agam mo bhuíochas is áthas
A thaispeáint don bhean áirithe sin
Mar thuirling sí ag stopa roimh mo cheannsa
Ach d’fhág gáire an bhuachalla rian ionam fós.

Is láithreoir raidió é Scott freisin agus bhuaigh sé an comórtas raidió Réalt DJ i 2006. Bhíodh cláracha raidió leis ar Raidió na Life agus Spin 103.8 FM ach anois ta sé ag obair le Raidió RíRá.

Fáinní an Ghrá

Bainim mo chuid fáinní díom,
Na cinn a thug tú dom mar bhronntanais;

- I -
An ceann Áiseach, ar dtús.
Ar thaobh amháin de, an focal láidir sin;
‘Eternity.’

Ba leatsa é an fáinne ar dtús,
Ach thug tú domsa é, agus muid ag éirí gearr
Lena chéile. Nach rómánsúil.

Ach is nimhneach an focal sin,
Mallacht de chineál éigin
Agus tú ag magadh fúm

Dar leatsa, tá intinn agam
A mbeadh níos compórdaigh i gceann mná;
Nílim cosúil leis an lad tipiciúil, faraor!

- II -
An dara cheann a bhainim díom
Ná an Claddagh.
Siombal an ghrá, de réir dealraimh.

Ina ainneoin fadhbanna,
Taispeánann tú an grá ’tá agat dom
Nuair a mbeadh taispeántas de dhíth orm

Déanann tú jóc, agus mise ar buile
Agus cuirfeadh sé gáire orm
I soicind amháin, briseann tú mo chuid feirge

Fiú agus an locht ormsa
Tógann tú mo leithscéal faoi mo bhotún;
Cé nár thúg mé aon cheann duit.

Anois agus mé lámhnocht,
Is féidir meá a fheiceáil inár gcaidreamh
Idir maitheas agus olc;

Ach an gciallaíonn sé sin
Go bhfuil muid go maith
Le chéile mar chúpla.

Fuacht na Gréine

Cosúil le saighdiúr, gortaithe ón gcogadh,
B’é teas na gréine an t-aon píosa faoisimh dom
Go dtí anois, agus é ag éirí fuar;
Cuimhím ar mo chuid pian aríst

Tuirseach, mar fear bocht aonair
Galar an insomnia air,
Tá fuinneamh íseal go leor ionam
Is mo chuid smaointe trína chéile

Tusa an Ghriain a bhíodh i lár na spéire, tráth,
Tusa an té a thugadh teas dom
Ach tusa an té a dhóigh mé freisin
Nuair nach rabhas chomh ciallmhar leat fhéin.

Tosaíonn an oíche, gan aon Ghealach anocht,
Agus mé liom fhéin gan aon teoir,
N’fheadar an féidir maireachtáil trí na hoíche
Go dtí go n-éiríonn tú arís im’ spéir

Más féidir leat an miorúilt sin a dhéanamh (aríst)
Níl ann ach ceist amháin eile;
I ndiaidh meanlae, tar éis an tréimhe is fearr,
An gheobhaidh mé bás leis an bhfuacht ‘tá le theacht?

Mná Chluain Tarbh, Mná Stepford

Bhuel, ar chuala tú an scannal?
Nár chuala tú an scéal?!
Bhí mí-ádh just uafásach
ag Máire ó Clontarf Square!

D'fhág a fear, chun éalú
Lena mhistress dlithiúil-ar-éigean;
Níl ach a h-iníon fágtha aici
Agus jab páirt-aimseartha beag.

Ach féach orainn in ao'chor, darling;
Nach bhfuil an t-ádh dearg linn?
Nach iontach é an saol, sweety,
Nach aoibhinn é gach lá?

Tá gach ceann dár mic
Ina imreoir láidir rugbaí;
Tá gach ceann dár n-iníonacha
Breá dathúil agus fionn.

Ainmneacha breatha Gaelacha orthu
Cé nach mbeadh focal Gaeilge acu;
Ach cad fiú í an teanga sin
Agus BESS[1] á dhéanamh ag mo mhac?

Agus muide speed-walking cois farraige,
Dath 'gréine' breá orainnse,
Beidh buidéal fíona báin sa chistin
Agus muid déanta lenár spórt.


[1] BESS = Business studies, Economics, and Social Science; cúrsa i gColáiste na Tríonóide a bhí cáiliúil le dream ‘uasal’ mo scoile.

Na Déithe
do Shomhairle Ó Meachair

An féidir bualadh le do ghrá geal roimh ré
Agus fanacht air, lá i ndiaidh lae
Go dtí go bhfuil sibhse beirt réidh
Is bhur saoil a chaitheamh lena chéile?

An bhfuil orainn fanacht, gan aon treoir
Go dtí go mbuailtear clog naofa éigin
A bhfógraíonn go bhfuil cead ag ár spioraid
Bualadh lena chéile faoi dhéire?

Ach cé leis an tsíoraíocht seo,
Is cén fáth nach bhfuil smacht againn uirthi
Nó nach bhfuil smacht againn féin ar ár saoil
ar chor ar bith? (Bhuel deirtear sin.)

Muna bhfuil ann ach turas stiúrtha -
An tréimhse seo ar an domhan,
Is féidir linn ’bheith ann, gan aon rud a dhéanamh,
Gan breathnú ar rud ar bith;

Ní dhéanfainn é sin, mar tugaim faoi ndeara
Nach síoraí é an saol
Is cara (de shórt) leis an Saol é an Bás
‘S buailfidh mé leis ar baill

Ach don nóiméad seo anois, glacaim leis
Go bhfuil an t-ádh dearg liom;
Cairde, Grá is Áthas agamsa
Na déithe is áille, dár liom.